Przeżywamy rok duszpasterski podczas którego będziemy pochylać się nad przeżywaniem największego z darów jakim jest Eucharystia. W ostatnią niedzielę miesiąca przed każdą Mszą Świętą będziemy słuchać katechez o przeżywaniu liturgii Eucharystii. Katechezy przygotował ks. dr Adam Kopeć – Dyrektor Wydziału Katechetycznego Kurii Sandomierskiej. Dziękujemy za możliwość korzystania z tych katechez i zapraszamy do zapoznania się z jej treścią.
Z jakich części składa się liturgia słowa i jakie jest ich znaczenie?
Liturgia słowa rozpoczyna się po modlitwie zwanej kolektą. Po słowach kapłana „Módlmy się” powinna nastąpić chwila ciszy, podczas której każdy uczestnik w duchu wypowiada własną intencję, którą chce przedstawić Bogu podczas Mszy św.
Liturgia słowa ma charakter dialogiczny: najpierw Bóg mówi do nas poprzez odczytywane fragmenty Pisma Świętego oraz pouczenie kapłana w formie homilii lub kazania. Musimy być świadomi, że słuchanie słowa Bożego rodzi wiarę. Słowo Boże nie jest tylko zwykłym zapisem jakieś informacji, czy instrukcją jak mamy żyć. Każdy kto przyjmuje to słowo z wiarą przyjmuje łaskę, która uzdalnia go do dostosowania swojego życia do wymogów jakie Bóg mu stawia. W przyjętym słowie Bożym jest moc, która zmienia nasze życie. Dlatego tak ważne jest przygotowanie do słuchania słowa Bożego. Nie można tego momentu przespać. Jeśli do nas mówi ktoś ważny staramy się słuchać go z uwagą. A w czasie liturgii słowa na Mszy Świętej mówi do nas ktoś najważniejszy – sam Bóg. Nie tylko przekazuje nam jakieś treści czy informacje, ale już w tym momencie daje nam łaskę do zmienienia naszego życia. Stąd potrzebne jest nasze zaangażowanie i wyciszenie. Pierwsze czytanie, a w przypadku niedziel i uroczystości – również drugie, może być odczytane przez osoby świeckie. Odczytanie Ewangelii oraz jej objaśnienie jest zarezerwowane wyłącznie dla mężczyzn, którzy przyjęli sakrament święceń. Jak wspomniano nauczanie diakona, prezbitera lub biskupa może mieć charakter homilii lub kazania. Są to różne formy nauczania. Homilia – to rodzaj głoszenia, którego treścią jest wyjaśnienie przypadających na dany dzień czytań z Pisma Świętego. Powinna ona ukazać aktualność słowa Bożego i umacniać wiarę słuchających i prowadzić do nawrócenia. Kazanie różni się od homilii treścią – dotyczy różnych okoliczności życia: np. kazanie pogrzebowe czy ślubne. Kazanie może być poświęcone wybranej prawdzie wiary lub tłumaczyć fragmenty obrzędów liturgicznych. Po homilii lub kazaniu powinno się zachować przez chwilę milczenie, które pozwala na osobistą refleksję nad usłyszanym słowem. W Mszach św. z udziałem dzieci stosuje się homilie dialogowane w celu pobudzenia uwagi i zaangażowania słuchaczy. Po pierwszym czytaniu wykonywany jest psalm responsoryjny. Tekst pierwszego czytania biblijnego tworzy z psalmem jedną całość treściową. Jest on modlitwą refleksyjną nad przeczytanym tekstem. Wierni słuchający zwrotek psalmu powinni medytować usłyszane słowo Boże, a wspólny (!) śpiew refrenu jest odpowiedzią na to, co Bóg mówił do swojego ludu w usłyszanym słowie Bożym.
Odpowiedzią wiernych na usłyszane słowo Boże jest wyznanie wiary (credo) oraz modlitwa zwana powszechną lub modlitwą wiernych. Wyznanie wiary odmawia się w niedziele oraz uroczystości. Credo mszalne nosi nazwę Symbolu nicejsko-konstantynopolitańskiego, ponieważ zawiera sformułowania ustalone na Soborze w Nicei (325 r.) i ponownie zatwierdzone na Soborze w Konstantynopolu (381 r.). Wyznanie wiary we Mszy świętej jest przypomnieniem przyjętego sakramentu chrztu, podczas którego dokonało się wejście każdego z uczestników liturgii do Kościoła – wspólnoty tak samo wierzących uczniów Chrystusa. Recytacja wyznania wiary przez całe zgromadzenie zmierza ku temu, by lud wyraził zgodę i dał odpowiedź na słowo Boże, które usłyszał w czytaniach i za pośrednictwem homilii, oraz by uświadomił sobie zasadnicze prawdy wiary, zanim rozpocznie sprawowanie Eucharystii. Pamietajmy, że dla uczczenia tajemnicy Wcielenia Syna Bożego podczas odmawiania Credo… na słowa: i za sprawą Ducha Świętego przyjął ciało, czynimy głęboki ukłon, a w uroczystość Zwiastowania Pańskiego oraz w Boże narodzenie przyklękamy. Liturgia słowa kończy się modlitwą powszechną. Ta modlitwa uczy nas, że trzeba wyjść z kręgu własnych próśb i włączyć się w modlitwę błagalną całego ludu. Przyczynia się ona, między innymi, do pogłębienia świadomości o wspólnotowym czyli społecznym charakterze liturgii. Gdy lud zanosi do Boga błagania za wszystkich ludzi, wtedy wypełnia funkcję swojego kapłaństwa powszechnego. Od chwili przyjęcia chrztu świętego, człowiek bowiem należy do ludu kapłańskiego. Stąd też wypada, aby ta modlitwa była z zasady w Mszach z ludem, by zanoszono wtedy błagania za Kościół święty, za tych, którzy nami rządzą, za tych, którzy są w różnych potrzebach, za wszystkich ludzi i za zbawienie całego świata. Z reguły zanosi się prośby do Boga w następującej kolejności:
- w potrzebach Kościoła powszechnego
- za władzę państwową i o zbawienie całego świata
- za tych, którzy znajdują się w trudnościach życiowych
- za wspólnotę miejscową
Podczas niektórych obchodów o charakterze specjalnym, jak na przykład bierzmowanie, małżeństwo, czy pogrzeb, wtedy porządek intencji może w większym stopniu uwzględnić te szczególne okazje. Do kapłana przewodniczącego liturgii należy kierowanie modlitwą powszechną. On rozpoczyna ją wezwaniem wszystkich obecnych do wspólnego błagania i po skończonych wezwaniach odmawia modlitwę końcową. Poszczególne wezwania błagalne należą do diakona lub kantora, względnie do kogoś innego. Całe zgromadzenie liturgiczne wyraża swoje błaganie wspólną aklamacją: „Wysłuchaj nas, Panie”.
Wszystkim życzymy owocnego przeżycia liturgii Mszy św.
